باشگاه خبری فراساحل: جذب سرمایه برای نیل به هدف افزایش تولید نفت، مهمترین چالش پیش روی صنعت نفت در شرایط جدید پساتحریم با توجه به کاهش قیمت جهانی نفت است. اما آیا سرمایه‌گذاران را می‌توان به راحتی برای تامین مالی پروژه‌ها در نفت جذب کرد؟

به گزارش باشگاه خبری فراساحل و به نقل از نکونیوز، در هفته‌های اخیر تحولات بازار نفت بیش از هر بازار دیگری مورد بررسی و بحث سرمایه‌گذاران بوده است. قیمت نفت بعد از یک دوره ثبات ۴ ساله، از نیمه دوم سال ۲۰۱۴ ریزش سنگینی را تجربه کرد، به‌طوری‌که در هفته‌های اخیر با شروع موج جدیدی از ریزش قیمت نفت اوپک به کف سال ۲۰۰۴ خود رسید و نفت ایران در قیمت های ۳۱ دلار معامله شد. کاهش آهنگ رشد مصرف نفت در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ موجب پیشی گرفتن عرضه از تقاضا و افزایش مازاد عرضه نفت شد؛ همچنین بازگشت برخی از تولیدکنندگان پیشین نفت به بازار همچون عراق و افزایش تولید این کشورها مازاد عرضه را افزایش داد. در این ‌بین ایران نیز قصد دارد بعد از برداشته شدن تحریم‌ها به تولید خود بیافزاید و برنامه خود را بارها اعلام ‌کرده است.

نگاهی میدانی به بازار نفت نشان میدهد؛ از زمان کاهش قیمت نفت، رشد سرمایه گذاری در صنعت نفت دنیا با کاهش جدی مواجه شده؛ به‌طوری‌که برخی از کشورها با کاهش سرمایهگذاری و عدم دسترسی به برنامه ها روبرو شده اند. مهم‌ترین کاهش، مربوط به دکل‌های فعال در آمریکا است. آمریکا از چند سال قبل تولید نفت خود را افزایش داد و از دوره ثبات قیمتی نفت حداکثر استفاده را کرد و با استفاده از تکنولوژی‌های جدید بهای تمام‌شده خود را کاهش داد. به عبارتی در زمانی که قیمت نفت بالای ۱۰۰ دلار بود؛ آمریکا در حال کاهش هزینه‌های تولید و ایجاد بیشترین بهره‌وری بوده است. با این‌ حال در مدت ریزش قیمت نفت بخش زیادی از دکل‌های کوچک تولید خود را متوقف کردند.

در ایران سال‌هاست سرمایه‌گذاری جدی به‌منظور توسعه میادین نفتی، بازسازی و افزایش بهره‌وری چاه‌های موجود انجام نشده است. به همین دلیل عدم سرمایه‌گذاری لازم موجب قدیمی شدن تجهیزات و افزایش آسیب‌پذیری شده است. بدیهی است که چاه‌های نفت فعال در هر کشور تا ابد کارآمد نبوده و برای افزایش بهره‌وری هرساله بخشی از سرمایه‌گذاری نیاز است. این نیاز در میادین مشترک با سایر کشورها بیشتر احساس می‌شود؛ به‌طوری‌که میادین نفتی مشترک با کشورهای همسایه درصورتی‌که سرمایه‌گذاری و توسعه متوازن نداشته باشند دچار کاهش نظم برداشت می‌شود. به بیانی ساده‌تر باید گفت، زمانی که از یک میدان نفتی، دو طرف نفت برداشت کرده و یک‌طرف هرساله سرمایه‌گذاری‌هایی را در جهت بهبود عملکرد و بهره‌وری انجام دهد، اگر ایران به‌عنوان طرف مقابل به هر دلیلی ازجمله تحریم و کاهش درآمدها، سرمایه‌گذاری انجام ندهد، برداشت نفت نامتوازن شده و بهره‌وری برای ایران کاهش می‌یابد.

از طرف دیگر، بر اساس ارقام منتشر شده از برنامه ششم توسعه، تولید نفت ۴.۷ میلیون بشکه در روز هدف‌گذاری شده است که نسبت به ۲.۸ میلیون بشکه فعلی، نیاز به افزایش تقریباً ۲ میلیون بشکه‌ای دارد. با توجه به مناطق مختلف و خصوصیات هر منطقه در تولید نفت، میزان سرمایه‌گذاری موردنیاز برای تحقق این امر مشخص نیست و مسئولین هنوز هم ارقام دقیقی از برآورد خود بیان نکرده‌اند. بااین‌حال بر اساس صحبت‌های معاون برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزیر نفت، افزایش ۱ میلیون بشکه‌ای نفت در یک برنامه زمان‌بندی بعد از رفع تحریم‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلاری دارد.

این در حالی است که با قیمت‌های فعلی نفت و با فرض همین افزایش، در بهترین حالت دولت توانایی فروش ۲۰ میلیارد دلار نفت در سال ۹۵ خواهد داشت. با این توضیح باید گفت منابع داخلی برای توسعه صنعت نفت و رسیدن به اهداف برنامه بسیار محدود بوده و چاره‌ای نیست جز جذب سرمایه‌گذار خارجی؛ اما شرایط ویژه ایران در کنار افت قیمت نفت میل سرمایه‌گذاری را کاهش جدی داده است. سرمایه‌گذاران خارجی اکنون به دنبال محاسبه دقیق شرایط و شفافیت کامل قراردادها بوده و حاضر به سرمایه‌گذاری در شرایط عدم اطمینان نخواهند بود. افت قیمت نفت و پیش‌بینی برای ادامه این روند نیز سرمایه‌گذاران را با ابهام جدی مواجه کرده و برخی از سرمایه‌گذاری ها با قیمت نفت کمتر از ۳۰ دلار توجیه‌پذیر نخواهد بود.

در نتیجه باید گفت، ایران برای رسیدن به اهداف خود برای افزایش تولید و صادرات نفت و محصولات پتروشیمی نیاز به سرمایه گذاری هنگفتی دارد، که تأمین این منابع از داخل سخت امکان‌پذیر است. همچنین به دلیل افت قیمت نفت و سابقه ریسکی اقتصاد سیاسی ایران، میل به سرمایهگذاری کمتر از گذشته بوده و این مهم‌ترین چالش چشم‌انداز صنعت نفت ایران خواهد بود.